Konfutsiy institutlari — Xitoy tilini xorijda targʻib qilish maqsadida tashkil etilgan xalqaro madaniy-maʼrifiy markazlar tarmogʻi. Ushbu muassasalarning vazifasi ular faoliyat yuritayotgan mamlakatlar bilan do‘stona munosabatlarni rivojlantirishdan iborat.
Konfutsiy institutlari xitoy tili kurslarini tashkil qiladi va turli tadbirlar orqali osmon osti mamlkat madaniyatini ommalashtiradi.
Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti qoshidagi Konfutsiy instituti bundan yigirma yil avval tashkil etilgan. Yubiley sana keng miqyosda nishonlandi.
Mazkur muassasaga O‘zbekistonda rasmiy tashrif bilan bo‘lgan Butunxitoy xalq vakillari kengashi Doimiy qo‘mitasi Raisi Chjao Letszi boshchiligidagi XXR parlamenti delegatsiyasi tashrif buyurdi. Mehmonlar O‘zbekiston Oliy Majlisi Senati Raisi Tanzila Narboyeva hamrohligida Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti qoshidagi Konfutsiy institutida tashkil etilgan “Konfutsiy institutlari va sivilizatsiyalar o‘rtasida ta’lim” mavzusidagi xalqaro konferensiyaning ochilish marosimida ishtirok etdilar.
Tadbirda so‘zga chiqqan Butunxitoy xalq vakillari kengashi Doimiy qo‘mitasi Raisi Chjao Letszi do‘stlik ko‘prigini barpo etish va xalqlarning yaqinlashuviga ko‘maklashish uchun Xitoy va xorijiy davlatlar o‘rtasida til va madaniy almashinuv va hamkorlikni mustahkamlash muhimligini ta’kidladi. Poytaxtimizda ochilgan institut dunyoda tashkil etilgan birinchi Konfutsiy institutlaridan biri ekanini ta’kidlagan XXR parlamenti raisi Xitoy va O‘zbekiston o‘rtasidagi hamkorlik ishonch va yillar davomida sinovdan o‘tgan do‘stona munosabatlarga asoslanganligini ta’kidladi.
O‘zbekiston Oliy Majlisi Senati Raisi Tanzila Narbayeva o‘z so‘zida taʼlim va fan, madaniy-gumanitar sohalarda ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirishdagi har bir qadam xalqlarimiz o‘rtasidagi do‘stlikni mustahkamlashda muhim ahamiyat kasb etishini alohida qayd etdi.
Foto: Senat.uz
Xalqaro konferensiyada Markaziy Osiyo davlatlarining davlat va ta’lim muassasalari vakillari, shuningdek, xitoyshunoslik va xalqaro munosabatlar sohasidagi ekspertlar ishtirok etdi. Mehmonlar Konfutsiy institutlarining so‘nggi 20 yil davomida erishgan yutuqlariga bag‘ishlangan ko‘rgazma bilan tanishdilar.
Institut yubileyiga bag‘ishlangan mavzuli seminarda Markaziy Osiyoda faoliyat yuritayotgan, Konfutsiy institutlarining o‘rni haqida atroflicha fikr yuritildi.
Xitoy Xalq Respublikasi Ta’lim vazirligi huzuridagi Til ta’limi va hamkorlik markazi rahbari o‘rinbosari Xu Chjipin ta’kidlaganidek, Konfutsiy institutlari sivilizatsiyalar o‘rtasida xitoy tilini o‘rgatish, gumanitar almashinuv va o‘zaro ta’limni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. 20 yil davomida dunyoning 160 ta mamlakati va mintaqalarida 495 ta institut va 763 ta Konfutsiy sinflari ochildi. Tashkil etilgan institutlarning yarmidan ko‘pi “Bir makon, bir yo‘l” tashabbusiga qo‘shilgan mamlakatlarda faoliyat yuritadi. Yana 85 ta davlatda odamlar maktabdan xitoy tilini o‘rganishni boshlaydilar.
Buyuk faylasuf va mutafakkir nomidagi muassasalarda 70 ming mahalliy xitoy tili o‘qituvchilari faoliyat yurtadi. Markaziy Osiyo mamlakatlarida 7 ming nafar mutaxassis ishlaydi. 2020 yildan boshlab ular uchun stipendiya dasturi ishga tushirildi.
Xitoy tiliga qiziqish ortib borayotganini hisobga olib, bilimlarni tekshirish tizimi takomillashtirilmoqda. 160 dan ortiq mamlakatlarda xitoy tilini malakaviy imtihon - HSK topshirish orqali bilim darajasini aniqlash imkoni mavjud. 60 milliondan ortiq odam allaqachon bu imkoniyatdan foydalanishga ulgurdi.
O‘zbekiston Prezidentining yanvar oyidagi XXRga davlat tashrifi doirasida qo‘shma ta’lim dasturlarini yanada rivojlantirish, jumladan, mamlakatimizda xitoy tilini o‘qitishni chuqurlashtirish masalalari muhokama qilindi, dedi Xu Chjipin. Shu munosabat bilan O‘zbekistonda Konfutsiy institutlarini rivojlantirish, ularni zarur resurslar va o‘quv-uslubiy materiallar bilan ta’minlash, o‘qituvchilarni qo‘llab-quvvatlash borasidagi ko‘mak bundan buyon ham davom etadi deya qayd etdi.
Xitoy Xalq Respublikasi Ta’lim vazirligi vakili “Xitoy tili + kasbiy mahorat” tizimi bo‘yicha kadrlar tayyorlashni rivojlantirishni Markaziy Osiyoda alohida ish yo‘nalishi deb atadi. Talabalar nafaqat tilni o'rgansa, balki keyinchalik korxonalarda amaliyot o'tab, ishchi mutaxassislikka ega bo'lishi mumkin.
Maʼlumotlarga koʻra, Markaziy Osiyoning toʻrt respublikasida 13 ta institut, shuningdek, 24 ta Konfutsiy sinfi ochilgan. Xitoy tilini o‘rgatish tarmog‘i, jumladan, 71 ta o‘quv markazi tashkil etilgan. 300 ming kishi sanab o'tilgan muassasalarning talabasi bo'ldi. Yuqorida aytib o'tilganidek, bu yerda o'qitish faqat til o'rganish bilan cheklanmaydi.
– Jusup Balasagin nomidagi Qirg‘iziston Milliy universiteti qoshidagi Konfutsiy institutimiz til, madaniy va ijtimoiy kurslarni o‘z ichiga oladi, – deydi direktor Jildiz Usenbayeva. — Shinjon pedagogika universiteti bilan hamkorlikda tashkil etilgan institut tuzilmasi Qirg‘izistonning uchta viloyatida 16 ta xitoy tilini o‘rganish markazi va 8 ta Konfutsiy sinfini o‘z ichiga oladi. 15 yillik faoliyat davomida 90 mingdan ortiq talaba kurslarni tamomladi va biz tashkil etgan madaniy tadbirlarda 1,7 million kishi ishtirok etdi”.
Samarqand davlat chet tillar instituti huzuridagi Konfutsiy instituti ham ko‘plab yutuqlarga erishdi. Tashkil etilganidan buyon bu yerda uch mingdan ortiq talaba xitoy tilini o‘rgandi, HSK imtihonini topshirishni xohlovchilardan 1,4 ming ariza qabul qilindi, 150 dan ortiq talaba Xitoyning nufuzli universitetlarida turli dasturlar bo‘yicha tahsil olish uchun stipendiyalarga tavsiya etildi, shu jumladan, magistratura va doktoranturalarga. Institutda o‘quv faoliyati bilan bir qatorda ilmiy-tadqiqot ishlari ham olib borilmoqda: xitoy tilining rasmli lug‘ati, o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar, Xitoy madaniyatiga oid kitoblar tayyorlandi. Samarqandda Xitoy meʼmorchiligining klassik anʼanalarida Konfutsiy maydoni tashkil etilib, unda Samoviy imperiyaning atoqli mutafakkirlaridan biriga haykal oʻrnatildi.
Seminar natijalari shuni ko‘rsatdiki, Konfutsiy institutlari faoliyati Markaziy Osiyoda jiddiy darajada yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, bu mintaqa mamlakatlari aholisi uchun BMTning oltita rasmiy tildan birining hikmatini tushunish uchun ajoyib imkoniyat yaratadi. Mintaqa bilan Xitoy o‘rtasidagi hamkorlikning rivojlanish sur’atlarini inobatga oladigan bo‘lsak, xitoy tilini biladigan mutaxassislarga bo‘lgan ehtiyoj yanada ortishi aniq.